Fort Sint Pieter
In 't jaor 1673 woort de Vesting-stad Mestreech belegerd door Franse tróppe oonder aonveuring vaan Lodwijk de XIV, de Franse Zonnekeuning. Den’ aonval op
Mestreech stoond oonder leiding vaan Sébastien Vauban, (1633-1717) dee bekind waor es Commissaris-Generaal vaan de Franse vestings-werreke. Mèt de verovering
vaan de stad gebruukde heer ‘n nuie aonvalstechniek naomelek, 't systeem vaan paralelle aonvals-laopgraove. De stad veel nao veertien daog en mèt 't belègk vaan
Mestreech woort dudelek tot de noordhelling vaan de Sint Pietersberg 'n serieus bedreiging waor veur de verdeideging vaan Mestreech. De Franse aonval boete de
Tongerse poort woort door 'nen aontal gesjöt vaanaof de St.Pietersberg krechtig oondersteund. 't Franse gesjöt sloog 'ne paar groete bresse in de stads-mör. Oonder de
Franse bezètting vaan 1673 tot 1678, woorte de verdeidegings werreke gerepareerd en verbeterd. Ouch maakde Sébastien Vauban 'nen oontwerp vaan nui te make
werreke, die me evels pas väöl later zouw goon oetveure. In 't jaor 1701 stèlde de Gouverneur vaan Mestreech Daniël Wolf baron van Dopff veur, um op de Sint Pieters
berg, 'n verdeidegings werk te bouwe, um zoe de stad beter te kinne verdeidege. 't Plan woort door de Raod vaan Staote good gekäörd en me begós snel mèt de bouw
vaan 't fort.'t Jaor daonao in 1702, waor de bouw vaan 't Fort al klaor. 't Kraog 'ne vörm vaan 'ne vijfhook. Al de vijf boetemör kraoge sjeet-loker die drei deilig zien,
zoetot me drei kante op kós sjeten. Veur de kanonne woorte sjeetgate aon alle twie de flanke gemaak, naomelek links veer, en rechs ach. De verdeidegers kóste die
sjeetgate bereike via 'ne gaank in 't binneste vaan 't Fort. Ouch maakde me twie bomvrije ruimtes die me gebruukde veur de mansjappe. Iers had me gemeind die te
gebruuke veur 't opsloon vaan etens-waor, meh dao zaog me vaan aof umtot etens-waor al nao 10 daog door de voch besjummeld waor.
Lodewijk de XIV.
1638-1715.
Daniël Wolf , baron van Dopff
1650-1718.
In 't midde vaan de gallerij tösse keel en saillant baorde me 'ne depe waterpöt, dweers door door de melger-rots vaan de Sint Pietersberg. Roontelum de water pöt maakde
me ‘n wenteltrap, dee ummertouw nog veur de verbindinge zörg, vaan de melger grotte oonder 't Fort.
Metein nao 't begin vaan de bouw vaan 't fort in 1701 kaom aon de kant vaan de Prins-Bissjop vaan Luik protes tege de aonlègk vaan 't verdeidigings-werk. 't Fort woort
jummers gebouwd op Luiks groond gebeed, oonder de heerlekheid vaan Sint Pieter, zoonder tot me touwstumming had gevraogd aon de Hiere Prinse vaan Luik. 't Jaore
laank sleipend gesjèl mèt de Staote Ginneraol woort pas in 't jaor 1717 mèt hölp vaan Karel de 6e bijgelag. Nao 'nen aontal jaore heet me oonder in de grotte veurzeninge
getroffe um de vijandeleke aonvalle tege te kinne hawwe. In 'nen aontal gèng woorte versperrings-mör aongebrach die veurzeen waore vaan sjeetgate. Den 'ierste kier tot 't
Fort woort aongevalle woar in 't jaor 1794 door de Franse, oonder aonveuring vaan Jean Baptiste Kléber. D'n aonval begós in de nach vaan 8 op 9 Oktober en doorde zoegèt
'ne week, en Mestreech toen gedwónge woort ziech euver te geve. De Franse gebruukde den tied veur de verovering, um oonder De Sint Pietersberg de melger grotte te
verkinne. Oonder de groond begóste fèlle gevechte, tösse d'n aonvaller en verdeideger. Bove de groond woort 't fort oonder vuur genome vaanaof de Louwberg.
Op 26 September woort den’ ierste eis tot euvergave door de Franse aongegeve, die evels door de Milletaere Gouverneur vaan Mestreech, Frederik van Hessen-Kassel, woort
aofgeweze. Op 1 Oktober woort de Franse bezèttingsmach vaan Mestreech bekans gehalveerd, wie 20.000 soldaote nao de Rijn woorte gerope um dao Generaol Jourdan bij
te stoon in zien strijd tege de Oosteriekers. Deen aoftoch gaof al aon tot de Franse zeker waore vaan hun euverwinning in Mestreech. Op 14 Oktober eisde de Franse opnui de
euvergave, wat door Van Hessen-Kassel opnui woort geweigerd. Nao de derde weigering op 31 Oktober begós dezelfde nach nog e zwoer bombardemint. Iers had ‘t garnizoen
de Franse nog aordeg wete aof te were, meh naotot de Franse ‘t vuur opende mèt 140 stök gesjöt, waor den’ euvermach te groet.’n Groet aontal gebouwe aon de rand vaan de
stad, boe oonder’t kloester vaan de Beyart, ‘t Penitentenkloester, ‘t Antonietenkloester en de Commanderij Nieuwen Biesen woorte in brand gesjote. Ouch ‘t
Kruushierekloester, ‘t Dominicanekloester en ‘t stadhoes vaan Mestreech raakde gesjendeleerd. Mie daan twiedoezend hoezer woorte gehiel of gedeiltelek verweus. Nao
twie daog vaan oonaofgebroke, zwoere besjetinge, kóndege Ginneraol Kléber nog zwoerdere bombardeminte aon, boeop de börgers vaan de stad op 3 November 1794 bij de
Gouverneur d’r op aondronge op nen’ euvergave. ‘n Daag later gaof de stad ziech euver en op 5 November oonderteikende de prins vaan Hessen-Kassel de capitulatie-
veurwaarde. ‘n Week ierder waor Brigade-Ginneraol, François Guillaume Barthélemy Laurent d’r in geslaagd Venlo te verovere, boemèt ‘t hiele Maosland Frans gebeed waor
gewore.
't Belègk vaan Mestreech had wel aongetoend tot 't fort Sint Pieter verbeterd en versterk mós weure. 't Waore de Franse zellevers die nui planne
maakde um 't fort te verbetere. Meh 't doorde tot 1816 tot me euvergóng tot 't verbetere vaan fort Sint Pieter. Oonder leiding vaan Majoor Ingenieur
Van Wijck woorte de verbeteringe aon 't fort begós. De veur de Saillant, (is 'ne oetstulping vaan e froontlijn vaan 'n bastion) gelege caponière
kaom te vervalle, en woort vervaange, door veer caponnières tegen-euver de veer aandere heuk. De caponnière's woorte door oonder-eerdse gèng
mèt elkaar verbónde. Umtot d'n oondergroond neet al te stevig en klook waor, bleek wel bij de bouw in 1817, wie 'n compleet Saillant in de deepte
verdween. En in 1820 storde e metselwèrk in, en me gaof de sjöld aon de zwoere rege-buie in dee periood. Bij dat oongelök, veel eine doeje en eine
zwoer gewonde persoen. In de twiede helf vaan de 19e iew woort door de minder strategische beteikenis de mieste vestings werreke aofgebroke. In 't
jaor 1867 waor 't gedoon mèt Mestreech es Vesting-stad. De mieste werreke woorte aofgebroke en ouch e klein gedeilte vaan 't fort. In 't jaor 1936
woort tege de keel en tösse de dao achter gelege capnnières, 'n kaffee-restaurant gebouwd. In 2007 woort nen' aonvaank gemaak, um 't fort veur
ruim 6 miljoen euro te restaurere. De kaffee woort weer aofgebroke, en besjaodiginge hersteld. Natuurmonuminte werkde samen met de Gemeinte
Mestreech, aon 't in iere herstèlle vaan 't fort Sint Pieter, dat noe weer in alle glorie debij ligk.
Jean-Baptiste Kléber.
1753-1800.
Fort Sint Pieter.
Fort Sint Pieter. 1955.
