Home Historie Artieste Bestuurders Febrikke Gouverneurs Kemedie Meziek Vollekstiepe De Werreke
De Werreke
 ‘t  Waor Maurits van Saksen dee in deens vaan Lodewijk de 15e, nao de veld-slag vaan Lafelt, Mestreech veroverde. Meh de bezètting vaan Mestreech waor mer kort, umtot nog in dat zelfde jaor de vrede weer woort geteikend. Meh wie de Franse waore vertrokke, begós me serieus werk te make mèt 't verbetere vaan de Werreke. Me pakde de tekening vaan Sébastien Vauban weer debij, en begóste aon 'n groete verbetering vaan die werreke. Evels de groetste verbetering woort gedoon in de jaore 1772-1776 door Carel Diederick du Moulin (1728-1793). Heer waor directeur vaan 't Departement vaan Fortificatiën der Oppermaze en 't door häöm ingedeende plan um de Hoege Fronte te verbetere, woort toen snel oetgeveurd. De Hoege Fronte woorte door zien oontwerp e gooi euverziechtelek en uniform vestigings-systeem. Carel Diederik du Moulin woort gebore 30 Juli 1727 in Name, en is gestorreve op 21 Miert in Dordrecht, en waor Kolonel-Commedant vaan 't Garnizoensleger in Mestreech. De Hoege Fronte of de linie vaan Du Moulin is nen 'oetgebreid en nog bestaond stelsel vaan verdeidegings werreke op 't hoeger gelege terrein aon de Noord-West kant vaan de werreke. Me nump 't Hoege Fronte umtot ze hoeger zien daan de Liege Fronte en d’r gein water in de grachte gezat kin weure. Um de Werreke mèt de druge grachte te kinne besjerme, tege oondergroondse aonvalle, had me ‘nen oetgebreid oondergroonds nètwerk vaan luuster-gèng gemaak. Me nump die gèng ouch wel Kazjematte. Eind jaore 1840 waor al bekind tot me de Werreke zouw goon opgeve umtot de oorloge neet mie bij 'ne stad woorte oetgevochte, meh miejer op aofstand. Ouch  had me de groond nudig um de stad wijer oet te kinne breie veur woeninge en industrie. In 1867 veel 't dook veur 'ne serie Werreke ierste klasse, wie die vaan in us Mestreech. De totale oppervlak vaan de vestigings-werreke waor naoventrint 255 hectare en waor 't dobbele vaan de stadsoppervlak binne de mör. Vaan die 255 hectare heet me 176 hectare verkoch, boe vaan 't mieste verkoch is gewore aon de Mestreechter industrie. In 1847 installeerde de gemeinte Mestreech 'ne Monuminte Raod veur 't bewake vaan gedinkstökke en veur de gesjiedenis vaan veurwerpe. Spietig genóg had dee commissie neet väöl intresse veur de Werreke !!  Spied kraog me dao later vaan, meh toen waor 't te laat.....
 1 Boschpoort  2 Brusselsepoort  3 Tongersepoort  4 Sint Pieterspoort  5 Duitsepoort  6 Sint Maartenspoort  7 Kat Hoog Frankrijk  8 Kat Nassau  9 Kat Brandenburg  10 Tongersekat  11 Rondeel Haet ende Nijt  12 Rondeel de Vijf koppen  13 Lunet Sint Pieter  14 Bastion Nassau Weilberg  15 Kroonwerk Hessen  16 Lunetten van Aylva  17 Bastion Carolina  18 Avance La Rive  19 Lunetten van de Nieuwenhof  20 Lunet Cassel  21 Bastion Brunswijk  22 Jeker Bastion  23 Bastion Wilhelmina  24 Lunet voor Bastion Wilhelmina  
 25 Couvreface Tongeren  26 Bastion Waldeck  27 Ravelijn voor de Tongersepoort  28 Lunet Drente  29 Couvreface Wilcke  30 Bastion Willem  31 Redan Stad en Lande  32 Lunet Bentinck  33 Couvreface Brandenburg  34 Bastion Brandenburg  35 Lunet Overijsel  36 Couvreface Friesland  37 Bastion Engeland  38 Lunet Vroenhof  39 Couvreface Louise  40 Couvreface Raad van State  41 Bastion Brussel  42 Lunet Utrecht  43 Bastion Prins Frederik  44 Bastion Staten Generaal  45 Lunet Zeeland  46 Couvreface Dumoulin  47 Bastion Stadhouder  48 Bastion Maria  
 49 Lunet Holland  50 Bastion Erfprins  51 Bastion Saxen  52 Tenaille achter Saxen  53 Lunet Gelderland  54 Bastion Holstein  55 Bastion Oranje  56 Fort Koning Willem  57 Tenaille achter Bastion A  58 Bastion Tettau  59 Ravelijn voor de Boschpoort  60 Biesenbastion of Bastion des  61 Lunet Le Roi  62 Bastion Aylva  63 Redoutes op het Sint Antoniuseiland  64 Bastion de Veye  65 Bastion Zoutelande  66 Bastion Hertel  67 Lunet Sint Antony  68 Sint Maartensbastion
  77 Bastion de Rooy  78 Redout op het eiland Sint Pieter  79 Bastion Randwijk  80 Fort Sint Pieter
I      Helpoort II     Looierspoort III    Lenculenpoort IIV   Tweebergerpoort IIV   Grote Poort VI     Leugenpoort VII   Veerlinxpoort VIII  Onze Lieve vrouwepoort IX    Batpoort IX     Waterpoort Xl     Oude Pieterspoort A Bastion A B Bastion B C Bastion C of Dibbets D Bastion D  a Ravelijn A  b Ravelijn B  c Ravelijn C
Mestreech is naoventrint 2000 jaor aajd. De bewoening aon de Maos begós op 'n plaots boe 't Maoswater ' t liegste waor, en boe me in de zomer laopend nao den' euverkant kós kaome. Dee plaots waor daan ouch oetgekoze door de Romeine veur 'nen euversteek vaan hunne Heirbaon, dee leep vaan Boulogne-sur-Mer, via Mestreech, Heerle tot aon Kölle. 't Waor daan ouch op dee plaots boe de Romeine, e Castellum bouwde um deen euversteekplaots te kinne verdeidege en te besjerme. Later bouwde de Romeine op dee plaots 'n houte brögk, um ouch in de winter-maonde 'ne veilige euversteek te kinne make. In zoe'n Castellum (kampemint) waor plaots veur zoeget 500 tot 1.000 maan. Zoe'n leger-einheid in e Castellum, trokke verzörgers en ambachslui aon, die ziech daan boete 't Fort in ‘ne zoegenaomde Vicus vestigde.      
De Helpoort 1229.
Wie de Hertog vaan Braobant Mestreech in 't jaor 1229 Stadrechte verliende, kraog me toen ouch 't rech um, 'ne steine verdeidegings- wal (moer) mèt poorte, aon te lègke. De lengde vaan dee wal waor 2.400 meter, 1.25 meter breid en zoegèt tösse de 5 en 9 meter hoeg. In dee verdeidegingswal (moer) maakde me ouch 13 poorte boevaan de Helpoort de einigste euvergebleve poort is gebleve. De mieste poorte (veldpoorte) woare neet groeter es 'ne gewoene deur of boe zjus 'ne boerekaar kós door goon. Nao 68 jaor, in 1297 woort 't besluut genome um de verdeideging vaan Mestreech wijer oet te breie, en 'ne nuie twiede umwalling aon te lègke. Dee oetbreiing waor neet umtot de bewoeners vaan Mestreech neet genóg plaots hadde um te woene of te leve, meh 't had evels 'ne milletaere reie. Me begós de oetbreiing mèt 't ophuge vaan de eerde walle, wat doorde naoventrint tot 't jaor 1300. Daonao begós me mèt de bouw vaan de stadspoorte. De mör woorte versteind en dat doorde tot 't jaor 1380. Veur de mör woorte water-grachte gegraove die me vol leet laope mèt Maos of Jekerwater. Mestreech is in al die iewe dèks belegerd gewees, wie beveurbeeld door de Luikenere in 1407 en 1408. De stad laog centraol gelege in de regio en waor ‘nen oetvalsweeg nao belaankrieke stei. Me had in deen tied nog gein garnizoens-leger en 't volk vaan Mestreech mós same mèt de Gildes de stad zellevers verdeidege. Dao kaom in 't jaor 1567 verandering in, umtot Mestreech toen veur 't iers 'ne garnizoens-leger binne de mör kreeg um zoe de stad beter te kinne verdeidege. En dat Garnizoens-leger is naoventrint 300 jaor laank in de stad Mestreech gebleve. Nao de beelde-störm in 1566 had de landvoogdes Margaretha van Parma, beslote um in Mestreech e garnizoen te legere. Aon ‘t hoof vaan dat Garnizoen woort ‘ne Milletaere Gouverneur benump. Gilles van Berlaymont woort in Aprèl 1567 d'n ierste Milletaere Gouverneur vaan Mestreech, dat vaanaof toen ‘n garnizoens-stad woort. In 1568 woort heer opgevolg door Philip van Eberstein. In dat zelfde jaor woort heer zjus wie ziene pa lid vaan de Raod vaan Beroerten, en woort heer 'ne belaankrieke hölp vaan Alva en Requesens bij 'nen aontal milletaere operaties. In 1572 woort Gilles van Berlaymont touwgelaote tot de Orde vaan 't Gulden Vlies, en woort Stadhouder vaan Friesland, Groninge, Drente en Overijsel (1572-1573), en kort daonao ouch Stadhouder vaan Gerle en Zuphen (1574-1578). In 1574 woort heer plaotsvervèngend Stadhouder vaan Holland, Zeeland en Utrecht (1574-1577).  
Ummertouw woort aon de vestings-mör gèt gerippereerd of verbeterd. Dèks kin me aon 't gebruuk of 't soort vaan de stein zien vaan wienie, 'ne moer is gebouwd of verbeterd is gewore. De oonregelmaotig gevörmde stein oet de 14e iew of de gezeegde mellegerblök oet de 15e iew en 't gebruuk vaan Naamse stein, zien veurbeelde hei vaan. Door d'n oetvinding vaan 't pollefer aon 't eind vaan de 15e iew, waore de verdeidegings mör neet bestand tege die projektiele, en me begós mèt 't völle vaan groond in de torens en aon den’ achterkant vaan de mör. Zoe perbeerde me de verdeideging te verbetere. Meh dat waor neet genóg en me begós mèt 't aonlègke vaan eerde Bastions, die versterk woorte mèt stein. Dat waore den' ierste veurläöpers vaan de echte boete verdeidegings werreke. Verdeidegings werreke mèt 'ne väöl-hokege plattegroond kaom pas nao 1550 tot stand. Boete inkele stads- poorte, woorte in 1579 ouch nog ravelijne aongelag. ‘n Ravelijn is’n boetewèrk vaan ‘n vesting. ‘t Is’n vijfhokig of redanvörmig versterk eiland dat zich umgeve door ‘nen extra ravelijnsgrach in de vestings-grach bevind. Nao 1632 had me langs de boete-mör vaan de  stad  euveral boete-verdeidegings wèrke aongelag. Wie Mestreech in 1673 door de Franse veroverd en bezat woort, waore 't de Franse die begóste mèt 't wijer verbetere en oetbreie vaan de werreke. Lodewijk de 14e had in zien leger Sébastien Vauban (1633-1717) dee bekind waor  es Commissaris-Generaal vaan de Franse vestings-werreke. Bij de verovering vaan Mestreech, pasde heer veur 't iers 't systeem vaan paralelle aonvals-laopgraove touw. Sébastien Vauban maakde nui teikeninge vaan de Mestreechter werreke, die later nog woorte oetgeveurd. Nao e paar jaor waore de Franse bezètters weer vertrokke oet Mestreech, meh in 't jaor 1748 stoonte de Franse weer veur de poorte vaan Mestreech.        
Zoe waor e Castellum 'nen ierste ummörde en verdeidigde nederzètting gelege aon de Maos, en de plaots boe us stad Mestreech is oontstande. Den' oondergaank vaan 't Romeinse riek begós mèt klein stèpkes. 't Is begonne in de twiede hèlf vaan de 3e iew door d'n inval vaan de Franke. In Mestreech gebäörde dat zoe oongeveer in 't jaor 70 nao Chr. wie de Romeine de stad verlete. In de 4e iew woort de nederzètting ummertouw belaankrieker en woort daan ouch weijer oetgebreid en versterk. In 't jaor 881 woort Mestreech geplunderd door de Noormanne. De stad (nederzètting) kós ziech neet good verdeidege umtot me oonder aandere gein gooi verdeidegings mör en ouch gein vetrsterkde walle had. Nao deen inval vaan de Noormanne begós me mèt 't ophuge vaan eerde walle mèt pallissaote, um zoe de stad beter te kinne verdeidege. 'ne Pallissaot is 'nen aonein geslote rij paole of stake, die in de groond zien geslage en deens dege es hèkke.  
 Kaart Mestreech 1652.Dr Jan (Joan) Willemsz. Blaeu 1596-1673.
Maurits van Saksen 1696-1750.
Sébastien Vauban 1633-1707.
Carel Diederick du Moulin  1728-1793.
Holstein Bastion  Hoege Fronte 1772-1774.
Ierste Umwalling 1229.
Du Moulins plan veur de Hoege Fronten, 1771
69 Lunet Turenne  70 Ravelijn Limmel  71 Galgenbastion  72 Lunet Valkenburg  73 Ravelijn de Raaf  74 Lunet Enghien  75 Parma Bastion  76 Ravelijn aan de hoge Maaspunt
De Werreke