Home Historie Artieste Bestuurders Febrikke Gouverneurs Kemedie Meziek Vollekstiepe De Werreke
 
Brouwerije
   Beer is zoe aajd wie uzze besjaoving. 't Is ein vaan de mies bekindste en populairste draank en 't weurt in eedere oethook vaan de wereld gebrouwd. Beer heet 'ne lange historie, vaan de aw Egyptenere, de Mónnike in de Middeliewe en tot aon 't verbeeje vaan beer in Amerika. Beer maak deil oet vaan us daogeleks leve, 't is 't symbool vaan de vraog, recreatie en oontspanning. Den' ierste beerbrouwers en drinkers waore de Sumeriërs die ruim 3500 v.Chr. leefde in Mesopotamië, e gebeed tösse de reviere vaan de Eufraat en de Tigris, noe behurend bij Irak. Zie gebruukde versjèllende soorte graon, boe oonder aandere geers, terf en spelt. Meh 't brouw- proces verleep aanders daan noe 't geval is. Me bakde iers 't broed, dat me deeg grummele en weike. 't Daan oontstande beslaag woort vergis en daonao gèt op smaak gebrach mèt honing en kruie. De Sumeriërs gaove de brouw-kuns weer door aon de Babyloniërs die 't beerbrouwe weer gèt verbeterde. Zie gebruukde hop en maakde beer vaan versjèllende smake en sterkde. De Babyloniërs gaove 't beer weer door aon de Egyptenere en die gaove 't weer door aon de Romeine. En via de Romeine kaom 't beer bij de Germaanse en Keltische stamme.'t Beer brouwe waor vreuger 'ne taak veur de hoesvrouw. Neve 't bakke vaan broed en 't wasse, brouwde zie veur de gaanse femilie 't beer. Um in hun levens-oonderhaajd te veurzien brouwde ouch de Kloesterlinge beer. Zie maakde versjèllend soorte beer. In de 8e en 9e iew naom 't kaop-brouwe touw, en woorte de ierste Brouw-Gildes opgeriech.'t Aontal brouwerije leep snel omhoeg, en hoonderd brouwerije in groete stei wie Delft, Haarlem of Gouda waor gein oetzundering. Väöl Stadsbestuurders repe 't zoegenaomde Mijlenrecht in 't leve. Binne 'e bepaold aontal mijle vaan de stadsgrens moch me oetslutend e bepaold beer, gebrouwd of gesjoonke weure. Illegale brouwerije woorte door de plaotseleke Pelitie (Schout en zien Rakkers) gesloop of aofgebroke. 't Waor veur de gemeinte Mestreech in de zestiende en zeventiende iew, 'ne zwoere opgaaf um 't Gilde vaan de Brouwers te euvertuige um veur de Mestreechter börger liech beer te goon brouwe. 't Liech beer woort väöl door kinder gedroonke en had minder alcohol daan 't zwoer beer. Groete en belaankrieke technologische oontwikkelinge in de brouwerij kaome pas nao 1800. Louis Pasteur oontdèkde roond 't jaor 1890 de vergisting en es me 't beer veur 't aofvölle deeg verhitse tot 80 of 90 graod, storf de bacterië, zoetot die bacterië gein sjaoj mie kós aonriechte. Me neump dat proces " Pasteurisere". In 't jaor 1879 deeg me nog 'ne groete oontdèkking naomelek 'nen ies-mesjien. 't Waor de Duitser Carl von Linde, dee 't mesjien heet oetgevoonde en me 't beer noe good kós keule mèt groete ies-steef, en dat waor ouch 't begin vaan uzze ieskas.
In 1850 had Mestreech mie es 40 brouwerije, en oonderwijl tot 't begin vaan den’ ierste wereld-oorlog, waore dat trök gelaope tot 24 brouwerije. Ouch kochte de brouwerije väöl groete hoezer op, en leet me dao de veurkamer vaan inriechte tot kaffee. Veural in de buurt vaan de Boschstraot waore väöl Hoeskamer-kaffees te vinde boe me neve 't Mestreechter beer ouch väöl jenever versjödde. Tösse 1919 en 1940 leep 't aontal weijer trök tot 9 brouwerije, boe oonder twie kloester-brouwerije. De twie kloester-brouwerije en de brouwers vaan Eberhard, Th.Grein, en Eugène Marres stopde nao de twiede wereld-oorlog. Zoe ouch de Sint Servatius brouwerij (De Zwarte Ruiter) aon de Anna Laan, Marres-Ceulen in de Capecijnestraot, hook Groete Grach en op d'n oostoever in Wiek, Brouwerij De Keizer in de Wiekergrachstraot, en es lètste De Ridder aon de Oeverwal. In 't jaor 1971 bleef brouwerij De Ridder allein nog euver. Brouwerij De Ridder woort gebouwd bove e bron en góng ziech speciaolisere in beer vaan 'ne liege gisting. De concurrentie waor roond 1900 groet, umtot in Mestreech in deen tied me nog 26 brouwerije had. In 't verleie waor 't Mestreechs beer gezoonder es 't dèks voel en vies drink-water. 't Beer waor daan ouch gein genotsmiddel wie allewijl. 't Beer waor tróbbel, vrang, liech verteerbaor, mèt e bitsje alcohol. Um 't beer e bitsje smaak te geve, en 't haajdbaar-heid te vergroete, deeg me allerlei kruie dr'in. Zoe wie kamille, tijm en veural gruit. De samestèlling vaan gruit waor dèks versjèllend per streek, meh miestal zaot rozemarijn, duizendblad, gagel, salie en lawweleerbesse d’r in. In de twelfde iew verdween 't aon hoes brouwe vaan beer, en dat vaanwege 't braandgevaar. 't Brouwe deeg me daan in openbare brouw en bakhoezer. D'r kaome loen-brouwers, veur oonder aandere de hoeshawwes, die 't beer in houte tonne degen, en 't beer hoes aon hoes verkochte.
Tot 1450 woort neet väöl beer gedroonke, me droonk in deen tied miejer wien. Wien woort roontelum Mestreech verbouwd, en veural door de rieke lui gedroonke. De erm lui droonke water of beer. Zoe tösse 1368 en 1390 woort gruit vervaange door hop, wat de kwaliteit, haajdbaarheid en smaak vaan 't beer verbeterde. In de winter woort miejer gebrouwd daan in de zomer, umtot 't in de zomer dèks te werm waor, en umtot 't beer daan in de zomer door de wermte kós verzoere. 't Hopbeer waor veur hoeselek gebruuk. Beter waor de kwaliteit vaan 't keutebeer of 't dik-beer. De Kapittel-hiere vaan Sint Servaos stoonte dr'op dat 't veur hun gebrouwe beer, beter vaan kwalliteit mós zien es die vaan 't gemiddelde beer in de stad. De Mestreechse brouwerij waor in de zestiende iew e femilie bedrief, vaan ‘n kleine umvaank. De complete jaorproductie waor in 1550 oongeveer 40.000 hecto-lieter. In 1650 oongeveer 66.000 hectolieter  en in 1760 72.000 hectolieter. 't Liechte beer, gebrouwe vaan terwemout, woort 't mieste gebrouwe. In de jaore 1600-1700 waor 't veur de gemeinteraod vaan Mestreech 'ne lèstige opgaaf um de Brouwers te euvertuige um minder dik of zwoer beer te brouwe. Dao zaot miejer alcohol in en me maakde ziech zörg umtot ouch de kinder vaan dat zwoerder beer droonke. 't Drinkwater waor veroonnötteg en de Gemeinteraod recommandeerde 't volk en de Brouwers um miejer dunbeer te brouwe. Ze verpliechde toen um de Brouwers um de beurt dat beer te brouwe. In 1592 besloot de Gemeinteraod tot in de Herberge neet mie veur de middag en nao 8 oor 's aovends gein zwoer beer getap mog weure. De börgers losde dat op door in 't Luikse Sint Pieter 't zwoer beer te goon drinke !! In Sint Pieter waor 't zwoer beer ouch nog goojekouper, umtot de Herberge in 't Luikse minder belasting op 't beer hoofde te betaole. De vrije concurrentie nao de aofsjaffing of oontbinding vaan de ambachte in de Franse tied, maakde 't beer beter-koup. In de  negentiende iew veranderde me de productie-methode en de smaak. De kleine lokale brouwerije woorte vervaange door e groetere productie einhede en mèt e groet aontal eige kaffees. De Mestreechse brouwers kóste die oontwikkelinge neet aon, en zoe verdween ouch de lètste zelfstandige brouwerij in Mestreech in 't jaor 1958.
Beer brouwe in de Middeliewe.