belegk 1673

Belègk Mestreech 1673.

Mestreech heet in haor lange historie nen' aontal kiere 'n belègk oondergoon, meh 't belègk vaan 1673 is, in milletair opziech, woersjeinelek 't bereumps. Tijdens de Hollandse Oorlog tösse 13 Juni en 26 Juni 1673 voond 'n belègk plaots in Mestreech. 't Waor keuning Lodewijk XIV dee persoenelek Mestreech wouw innumme, naotot heer de Triple Alliantie had verbroke. De Triple Alliantie vaan 1668, waor 'n Bondgenootschap tösse de Republiek der Zeven Nederlanden, Engeland, en Zweden. 't Verboond waor geslote um de expansie polletiek vaan de Franse Keuning Lodewijk XIV tijdens de Devolutie-oorlog te stoppe. De Devolutie-oorlog waor 'n successie-oorlog, 'n oorlog euver de erfopvolging, tösse Fraankriek en Spanje. Keuning Lodewijk XIV voont de Triple Alliantie mer venederend veur Fraankriek, en naom obbins 't besluut um de Zuidelijke Nederlanden aon te valle. In de aonloup nao 't belègk, leet stad-houwer Willem III van Oranje in 1672 de megtege hoechte-burcht vaan kestiel Valkenburg opbloze, um te verkaome tot de Franse 't kestiel zouwe innumme. 't Kestiel woort daonao noets mie opgebouwd. Naotot de Franse tróppe al Gent en Brussel hadde aongevalle en ingenome, marcheerde de Franse tróppe riechting Mestreech. In Mei 1673 leet me 't kortbij gelege Fort vaan Navage links ligke en marcheerde me riechting Mestreech en dao begóste de Franse tróppe op 11 Juni 1673 mèt 't belegere vaan Mestreech. Jaques de Fariaux waor Milletair Gouverneur vaan de vesting Mestreech en opperbevelhöbber vaan de tróppe binne de Vesting. Mestreech waor den' ierste stad dee belegerd woort oonder bevel en leiding vaan Sebastien Vauban, 'n meister in Milletaere taktieke in ziene tied. Neve de besjetinge op de stadsmör door de stèllings-kanonne, gaof Vauban 't bevel um loupgraove te graove in 'n zig-zag patroen, boedoor 't meujelek waor veur de verdeidegers um op de aonvallers te sjete. Daodoor kóste de Mineurs gemekelek de Vestings-werreke oondermijne, um dao kroet-vate in te plaotse um zoe groete bresse te sloon in de mör. De fiesdaag vaan “Johannes de Doper”waor in 1673 op 24 Juni, en keuning Lodewijk XIV kaom persoenelek drök op de ketel zètte um veur deen tied de stad te kinne innumme, um zoe 't fies daan in de Sint Servaos te kinne viere. Al 't meugelek gesjöt woort in stelling gebrach, en de Keuninkleke Regiminte oonder begeleiing vaan de Grijze Musketiers, leidde 'n groete aonval in op de stad Mestreech. Ein vaan de Regiminte woort geleid door Kaptein-Lutenant Charles de Batz de Castelmore, beter bekind es Graaf d'Artagnan. Nao 'nen aontal aonvalle wiste de Franse tróppe e deil vaan de boete-werreke in 't Zuid-Westeleke deil vaan de Hoege Fronte te verovere. Heij woort 't zwoerst gevochte en d'r vele dao väöl duujeleke en gewónde soldaote. Wie bleek tot de Franse euverwinning kortbij waor, sjikde Lodewijk de XIV zien Ginneraols en Maarschalken nao hoes, um de euverwinning zellevers op ziene naom te kinne srjieve. Evels väöl Franse woorte door de Mestreechter tróppe weer verdreve oet de ingenome stèllinge. Ouch wie de Keuning zien tróppe weer leet aonvalle, wiste de Mestreechse tróppe zie obbenuits te verdrieve, woebij d'Artagnan bij de Tongersepoort woort getroffe door 'ne kogel en is deen zelfde daag gestorreve. De Franse keuning besloot toen um euver te goon op zwoer gesjöt, en zat zwoere artillerie in, boenao de inwoeners en tróppe ziech binne e week euver gaove. De stad waor oongenuteg in puin gesjote. En umtot 't belègk vaan Mestreech toen neet mie lang zouw dore, had de Franse keuning veur e groet deil te daanke aon Sebastien Vauban's nuie meneer vaan oorlog veure. Vauban had 'n systeem bedach dat iewe later nog ummertouw de bèste meneer waor um 'n vesting te belegere, en in Mestreech woort dat veur d'n ierste kier in praktijk gebrach. De vräög vaan de verovering vaan Mestreech waor groet. En veur Lodewijk XIV, dee 't oppperbevel euver 't Franse leger veurde, leet me in Paries 'n triomf-baog opriechte um zoe te rappelere aon de verovering vaan Mestreech. In de Porte Saint- Deis woort in 't Latien gebeiteld vrij vertaold “ Tot heer ( Lodewijk XIV) Mestreech in dertien daog heet ingenome”. In de zomer vaan 1676 perbeerde Willem III van Oranje-Nassau bij ‘t Belègk vaan Mestreech (1676) de stad weer te heroveren, wat evels mislökde. Bij de “Vrede van Nijmegen” in 1678, woort de oorlog tösse Nederland en Fraankriek beëindig en woort Mestreech obbenuits ‘n twiehierege stad: deils Luiks, deils Staats.