Kemedie
In 1789 woort de Bonbonniëre geopend en kraoge de lui, oet betere kringe, veur 't iers e Kemedie stök te zien in 'n tejater in Mestreech. Stökke vaan
Mestreechtenere kraog me pas te zien in 't jaor 1861, naomelek 't stök "Joonk bij Joonk en Auwt bij Auwt "gebrach door G.D.L.Franquinet. ' Nen
aandere bekinde organisator vaan historische Cavalades waore Guus en Fonds Olterdissen. Vaan beroop waor Fonds Olterdissen teikenlieraar aon de
Patronaats-teikensjaol en heer kós diechte, ensenere, en regisere. Heer regiseerde populaire stökke in 't Mestreechs en dat trok altied volle zaole, es
me wie De Kaptein vaan Köpenick of Trijn de Begijn späölde. Heer waor ouch de groete trèkker en organisater vaan straot-fieste en cortèges. De
Sociëteit Momus waor in de negentiende iew de gruutste gèngmeker veur de Mestreechter taol en 't ierste artikel vaan 't regelemint sjreef veur:
"Vergèt tog noeijt jonges, eus moijertaol ,ranjeert zoe eur weurt wie me sprik in Mestreech ". Binne de Momus woort netuurlek daan ouch allein
Mestreechs gesproke en allein Hollandse leie zoewie Garnizoens Offecere en Ambtenere hadde hei dispensatie veur gekrege.
Nao 'n groet aontal vergaderinge en veranderinge woort eindelek op 27 Oktober 1788 e begin gemaak mèt de verbouwing vaan de Zjezwiete kèrk tot
tejater. De kèrk woort in twie ruimtes ingedeild, boevaan 't tejater in 't bovenste gedeilte kaom, en in 't oonderste gedeilte oonder aandere e redoute
zaol, mèt aonhurige lokale. Wienie de verbouwing vaan 't tejater klaor en bespeulbaar waor, is neet gans dudelek. 't Moot in de laop vaan 1789 zien
gewees, woersjeinelek in Oktober 1789. Uterlek waor 't gebouw neet vaol veranderd, meh inwendig waor 't gebouw oonherkinbaar verbouwd. Door de
Gouverneur vaan de stad de Prins van Hessen Cassel, en de Commandant Lutenant Generaol Riedesel, woort op 19 Aprèl 1789 e contrac
oonderteikend mèt de Franse tejater-directeur Guileminet Duque, dee me verpliegde um de tied dat 't Garnizoen in Mestreech zouw blieve, zie in 't
nui tejater zouwe blieve speulen. Dat doorde tot 1794 wie de Franse tróppe Mestreech binnevele, en waor 't gedoon mèt 't tejater in de stad. Nao tot de
Franse weer waore vertrokke oet de stad, woort e begin gemaak mèt de restauratie vaan ‘t tejater. De Franse tróppe hadde ‘t tejater gebruuk es
magazijn. In 1817 woort 't tejater weer geopend mèt tejater verstellinge, miestal door Waolse gezelsjappe. Nao weer ‘n restauratie waor de plechtige
opening vaan 't Tejater op 12 November 1879, mèt 'n oetveuring vaan de Opera Faust. In 1955 waor ‘t weer tied veur ‘n groete restauratie mèt väöl
veranderinge, en woort ‘t tejater geopend mèt ‘n veurstelling vaan 't Nederlandse Ballet, same mèt 't Limburgs Symphonie Orkes.
Tegenswoordig weurt ‘t tejater gebruuk veur kleinenre producties en veurstellinge.
Den’ oersprunk vaan de Kemedie ligk neet in de kleine tejaters of op de straot, meh 'me späölde vreuger veur 't iers kemedie in de kèrk . De
Middeliewse Kemedie waor 'nen oetvinding vaan Geisteleke, die wel begrepe tot de kèrkdeenste dèks saai en oonbegriepelek waore veur 't gewoene
volk, en umtot die ouch geine latien kóste leze of verstoon. Es de prachtege verhaole oet de Biebel mèt e speul woorte vertoend, daan zouwe de
gewoen lui dat zier zeker beter kinne begriepe waor ‘t gedach. 't Ajdste middeliewse kemedie stök, waor e geistelek kemedie stök, zjus wie de
verhaole die toen in de kèrk woorte verteld. Iers waore d'r veural Passie en Paos-speule, boein 't lije en de opstanding vaan Jezus woort vertoend.
Later woorte ouch 't Keersverhaol en 't leve vaan Maria en alderlij heilige levens op de buun gebrach. Iers späölde me nog in de kèrk, meh gèt later
verhuisde de Kemedie nao 't kèrkplein, umtot de kèrk te klein woort veur al die lui. Me späölde dèks op ‘n buun, meh dèks ouch op wagele, die me
op versjèllende plaotse in de stad kóste weure neergezat. Mèt de jaore kaom ummertouw mie spèktakel roontelum de Kemedie, umtot de duvels
miejer kebaal maakde, en me ‘t vuur en de rouk door de loch slingerde. De Ingele vloge door de loch en maakde de sjoenste meziek. 't Publiek
genoot daovaan, al waor 't mesjiens miejer um 't spetakel, daan euver 't gelouf. Aon 't eind vaan de middeliewe kraog Mestreech zien ierste
Kemedie-Vereiniging. 't Waore amateurs die nao o.a. Antwerpe gónge um dao mèt te doen aon 'ne Kemedie wedstrijd. In 't jaor 1770 waor Rose
Clairville, de groete staar vaan de Mestreechter Kemedie en de leveling vaan 't publiek. Zie hoofde mèr op te kaome of de gánse zaol begós te rópe
of te klappe. Zie waor 'ne sjoene knappe vrouw, meh eigelek behuurde 'ne fatsoenleke vrouw neet op de plaanke te stoon. In de stökke veur
amateurs woorte in deen tied de vrouwe-rolle gespäöld door manslui. In de achtiende iew späölde me, ouch wie me gein Franse speulers had,
ummetouw miejer Frans-taolige stökke. 't Kaom door de touwnummende invlood vaan de Franse cultuur in Mestreech en in gans Europa. In de
jaore roontelum 1800 woort de belangstèlling veur de Kemedie ummertow groeter en wie de Sociëteit vaan de Jezuiëten woord opgeheve, kraog
Mestreech vaan de Franse bezètter in 1786 't leegstaonde kloester-kèrk gebouw, gelege aon de Breijstraot um dao e kemedie vaan te make.
Kemedie in de Middeliewe.
De Bonbonniëre.
1953.
Kunst en Vermaak
1889
Ierste Pries annonce vaan
Momus Kemedie Vereiniging.
Program kemedie 1885.
Comédie Francaise.
1918.