Home Historie Artieste Bestuurders Febrikke Gouverneurs Kemedie Meziek Vollekstiepe De Werreke
Fort Willem I
In ’t jaor 1673 woort de Vesting-stad Mestreech belegerd door de Franse tróppe, oonder leiding vaan de Zonneköning Lodewijk XIV. Vaanaof de Sint Pietersberg woort de stad besjote door kenonne en den ‘ ierste bom sloog in de aw raodszaol vaan ’t stadhoes in. ‘t Verrinneweerde de stads bibliotheek, en de maquètte vaan Pieter Post vaan ‘t stadhoes. ’t Belègk doorde nog gein twie weke en bij de gevechte aon de Tóngersepoort verloor de kaptein vaan de musketiers Charles Debats d’Artagnan, ’t leve. Same mèt de vestings bouwkundige vaan  Lodewijk XIV, Sébastien Le Prestle de Vauban, trokke de Franse de Vestings-stad Mestreech binne. Vauban maakde metein planne um de vestings-werreke vaan Mestreech te goon verbetere. De heuvele vaan Sint Pieter en Caberg vörmde same de zwake plekke vaan de stad, en heer had ’t gedach um die te goon versterke mèt twie forte. Meh de bezètting vaan Mestreech doorde neet lang es gevolg vaan de Vrede vaan Nijmege in 1678, en dat waor de reie tot de  bouw neet door góng. ’t Doorde tot 1772 tot Carel Diederik Du Moulin d’n opdrach kraog um e plan te make um de werreke vaan de Vestings-stad Mestreech te verbetere. Heer maakde en had e groet plan bedach, um dao veer groete projekte vaan te make. Evels de Linie vaan Du Moulin bleef dao allein nog mer vaan euver. In 1772 woort dao mèt begonne en vief jaor daonao in 1777, waor de linie vaan Du Moulin klaor. Du Moulin oontworp oonder aandere de bastions, Stadhouder (1776), Erfprins (1777), Saxen, Holsteyn en Prins Frederik. Al ieder waor me in ‘t jaor 1701 begós e fort te bouwe op de Sint Pietersberg, en ’t jaor daonao in 1702 woort ’t al opgelieverd. ’t Fort vaan Sint Pieter waor in opdrach vaan Daniël Wolf baron van Dopff gebouwd in ‘ne vijfhook, um zoe de zuideleke vestigings-moer te kinne verdeidege. Meh vaanaof de Caberg waor dit nog neet zoe  en kós me vaanaof dee berg nog ummertouw gemekelek de stad besjete mèt zwoere kanonne.
Keuning Willem I 1772-1843.
Meh wie keizer Napoleon Bonaparte op 1 Miert 1815 vaanaof 't eiland Elba kós vlöchte, en heer 't Franse leger weer góng mobilisere, woort in Mestreech bij Caberg metein 'nen aonvaank gemaak mèt 't bouwe vaan ’t Fort Willem. Me waor neet gerös dr’op, tot dee zwake plek vaan de Caberg, de stad zouw kinne bedreige. De Franse hadde al in 1814 't oontwerp vaan Carl Diederik Du Moulin verbeterd, en mèt dat plan begós me mèt de bouw vaan  Fort Willem I. 't Fort woort tösse de jaore 1815 en 1818 gebouwd. En 't lètste jaor mèt de höllep vaan vrouwe en kinder oet de stad, umtot me bang waor tot 't Fort neet optied klaor zouw zien veur 'ne Franse aonval. Ouch vroog Lutenant-Ginneraol  Guillaume Anne, baron De Constant-Villars, dee milletair bevelhöbber vaan de Vestigings-stad Mestreech waor, aon zien seldaote um es vrijwèlleger mèt de bouw  te goon helpe. 't Fort woort geneump nao keuning Willem I, dee op 6 Juni 1815 Mestreech bezeukde, um  de bouw vaan 't fort te kinne bekieke. Den 'ierste werreke bestoonte oet 't groond-werk en dao hoofde me gei gesjaolde werklui veur te höbbe. Hoonderde werklui wèrkde in de maonde Mei en Juni aon 't graofwerk, nudig veur 't oetdepe vaan de grachte, en 't make vaan walle vaan 't fort die iers  gemaak woort vaan groond. De eerde walle woorte iers veurzeen vaan 'ne houte pallissade, en op 21 Juni 1816 kraog aonnummer Jean Hubert Boré den’ opdrach um 't fort oet te veure mèt metselwerk en 't zoe wijer aof te make.
Fort Keunig Willem I is gemaak vaan 'nen oonregelmaotige vijfhook, en besteit oet ein groete Kazemat, verboonde mèt oonder-eerdse galerije. ‘n Bedèkde weeg, verboond 't fort mèt de Vesting Mestreech. ‘t Groondplan besteit oet 'ne vijfhokige lunet. De twie kante, die ziech neet aon de kant vaan de vesting bevinde, nump me facen, en de kant dee nao de vesting wijs, weurt keel genump. De lunet vaan 't fort is aon veer kante umgeve door 'ne druge grach, boevaan de wen gehiel veurzeen zien vaan brikke. In die mör heet me euver de ganse lengde, aon twie kante sjeetgater gemaak, die me langs 'ne roondgaonde galerij kin bereike. Dee ringk-galerij besteit oet 136 euver-welfde ruimtes, die eder veer of vijf sjeet-gater höbbe. Vaanoet de galerij achter de rechter flank, leep 'ne poterne, 'nen euver-dèkde doorgaank, nao 't terreplein, e vlak terrein binne ‘n bastion vaan 't fort. 't Terreplein waor gemeind um, kanonne in de ope loch binne 't fort op te kinne stèlle. Vaanoet de galerij achter de linker flank läöp 'n trap nao 'n bomvrije kazjemat. In dees kazjemat waor plaots veur zoegèt doezend maan, meh deende ouch es magazijn. Ouch kós me dao 18.000 kilo pollever in opsloon. Veur de Saillant, (de hook tösse de twie facen) ligk 'ne verzoonke galerij, dee oonder de boojem vaan de grach door löp en de galerije aon twie kante vaan de druge grach mèt-ein verbint. Nao de sloop vaan e gedeilte vaan ‘t Fort, bleef allein nog e klein gedeilte euver vaan de linker flaank en face mèt de veur-ligkende druge grach, en de gedèkte weeg, zoewie de saillant en ne klein gedeilte vaan de rechter face. Wie me de werreke gedeiltelek góng oontmantele bleef de verzoonke gallerij en den’ aonzat tot de verbinding mèt ‘t terreplein gespaord. Weijer woort ouch de kazjemat in de linkerflaank mèt de verbindingstrap gespaord. Vaan de keelmoer bleef nog meh e fragmint vaan euver. Op ‘t momint weurt ‘t Fort Willem I gebruuk es speultuin en es hoesvesting vaan ‘ne studente-vereiniging.  
Teikening vaan Fort Willem I.
Interieur kazjemat 1931.
Centrale kazjemat.